آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که برای راه اندازی موتورهای ماشین آلات و قطعات مختلف، چه راه‌هایی وجود دارد؟ یکی از راه‌ها، استفاده از یک استارت‌آپ معمولی است که این کار را انجام می‌دهد، اما این روش بین راه‌های زیاد دیگری که وجود دارد آنچنان ایده‌آل نیست. الکتروکارن اینجاست تا به شما یک روش جایگزین مناسب‌تری برای این عمل معرفی کند. سافت استارتر (soft starter) که به آن شروع نرم نیز می‌گویند یک روش جایگزین برای راه اندازی موتورهای ماشین آلات است که در این مقاله به چیستی و کاربرد آن خواهیم پرداخت.
سافت استارتر چیست؟
سافت استارتر یک وسیله یدکی است که می‌تواند به یک موتور الکتریکی معمولی AC اضافه شود و به موتور اجازه دهد از روش راه اندازی متفاوتی استفاده کند. هدف این دستگاه کاهش فشار وارد شده به موتور در مرحله روشن شدن معمولی موتور است.
یک سافت استارتر برای انجام این کار، مقدار ولتاژ مورد نیاز برای راه اندازی یک دستگاه را از شینه‌های مسی عبور داده و به آرامی و به تدریج در موتور افزایش می‌دهد. یعنی به جای انفجار ناگهانی و شدید نیروی الکتریکی که باعث آسیب جدی در موتور و دستگاههای دیگر می‌شود، به صورت قدم به قدم این عمل را انجام می‌دهد تا این انرژی به شتاب یکنواخت برسد. شینه مسی به عنوان یک منتقل کننده حرارتی در دستگاه سافت استارتر نقش مهمی دارد.
در حالی که اکثر استارترهای معمولی به یکباره جریان‌های الکتریکی را به موتور وارد می‌کنند، سافت استارتر یا همان استارت نرم به صورت گام به گام با شیب خطی صاف و ثابتی این عمل را انجام می‌دهد. این کار موجب می‌شود تا ساییدگی و پارگی کلی مدارهای موتور، کاهش یابد و در نتیجه، دستگاه عمر طولانی‌تری داشته باشد و به سرعت نشکند.
درصد این عمل در سافت استارتر، به این بستگی دارد که از کدام مدل سافت استارتر خاص برای دستگاه خود استفاده می‌کنید، برخی از مدل‌ها این قابلیت را به شما می‌دهند تا مقدار ولتاز برای راه اندازی و مدت زمان لازم برای روشن شدن کامل موتور را به صورت دستی تنظیم کنید.
سافت استارتر چگونه عمل می‌کند؟
اساسا عملکر یک استارتر نرم موتور، با کنترل مقدار ولتاژی است که از مدارهای موتور عبور می‌کند تا روشن شود. روش کنترل ولتاژ در سافت استارتر با محدود کردن گشتاور در موتور انجام می‌گیرد. گشتاور به نوبه خود به سافت استارتر اجازه می‌دهد تا ولتاژ را کاهش دهد و به تدریج ولتاژ را متوقف کند و نیرو به آرامی جریان داشته باشد.
علاوه بر این، ممکن است برخی از مدل‌های سافت استارتر به جای گشتاور از دستگاههای حالت جامد استفاده کنند. این دستگاه‌ها ابزار دیگری برای کنترل میزان ولتاژ مجاز برای عبور از موتور هستند. این سیستم به سافت استارتر اجازه می‌دهد تا جریان را در سه فاز مجزا کنترل کند تا سطوح کنترل دقیق‌تری را فراهم آورد.
بسیاری از سافت استارترهای الکتریکی نیز از یکسری یکسو کننده‌های کنترل شده سیلیکونی (SCR) و یا تریستورها برای محدود کردن ولتاژ به مقدار قابل کنترل‌تری، برای راه اندازی موتور استفاده می‌کنند. این SCRها دارای حالت ON و OFF هستند که در حالت ON، جریان را از خود عبور می‌دهند و در حالت OFF، جریان الکتریکی را کنترل و محدود می‌کنند. هنگامی که دستگاه خود را روشن می‌کنید، SCRها فعال می‌شوند، ولتاژ را محدود می‌کنند و سپس با رسیدن دستگاه به قدرت کامل، شل می‌شوند. این حالت گرمای موتور را پایین نگه می‌دارد و فشار کلی را کاهش می‌دهد.
کاربرد سافت استارتر
با تعریفی که از سافت استارتر شد و متوجه شدیم این قطعه چگونه کار می‌کند و برای چه مواردی استفاده می‌شود، در این بخش می‌خواهیم در خصوص اینکه در چه زمانی به یک سافت استارتر نیاز داریم و آیا باید برای هر موتوری از این قطعه استفاده کرد، جواب دهیم.
در ابتدای این بحث باید به شما بگوییم که هیچ موتوری مطلقاً به یک استارتر نرم نیاز ندارد. هر موتوری می‌تواند به تنهایی و بدون نیاز به قطعه سافت استارتر، کار کند. این مسئله را عنوان کردیم تا شما برای نصب این قطعه بر روی دستگاه خود پافشاری زیادی نداشته باشید.
با این حال، موتور‌هایی که برای روشن شدن از سافت استارتر استفاده می‌کنند، از امتیاز بالایی برخوردار هستند، چرا که از دستگاه‌ها در برابر خراب شدن محافظت می‌کنند. خیلی از موتور‌ها به دلیل جریان الکتریکی بیش از حدی که در مرحله روشن شدن به آن‌ها وارد می‌شود، در معرض خراب شدن و فرسودگی قرار می‌گیرند.
جالب اینجا است که برای جلوگیری از بروز حادثه و خراب نشدن سیم‌های برق ساختمانی از پوشش‌هایی همچون لوله خرطومی نسوز استفاده می‌کنند. به صورت کلی هر مکان یا دستگاهی که با برق سرو کار دارند، نیازمند ابزار‌هایی برای کنترل یا مهار این انرژی پرقدرت هستند. لوله خرطومی نسوز و سافت استارتر، هردو قطعاتی هستند که متناسب با نیاز کاربری نقش خود را در دایره حفاظتی به درستی انجام می‌دهند.
در بخش زیر به چند مورد از مکان‌هایی که معمولاً از نرم استارترها استفاده می‌شود اشاره می‌کنیم:
1- پمپ
در کاربردهای مختلف پمپ، خطر نوسانات برق وجود دارد. با نصب سافت استارتر بر روی موتور و تغذیه جریان الکتریکی به صورت تدریجی، این خطر تا حد زیادی کاهش می‌یابد.
2- تسمه نقاله
شروع ناگهانی در تسمه نقاله، مشکلاتی در فرآیند کار و لغزش در تسمه‌ها ایجاد می‌کند. با نصب سافت استارتر، تسمه به تدریج راه اندازی می‌شود و شانس بیشتری برای ماندن در مسیر مناسب دارد.
3- فن‌ها و سیستم‌های مشابه
مشکلات احتمالی در سیستم‌های دارای محرک تسمه، مشابه مشکلاتی است که در تسمه نقاله وجود دارد. یک استارت و شروع ناگهانی باعث می‌شود کمربند در خطر لیز خوردن از مسیر خود قرار گیرد، به همین دلیل می‌توان با یک راه اندازی “به صورت نرم” این مشکل را برطرف کرد.
4- هلیکوپترهای برقی
درک اینکه چرا یک شروع ناگهانی در هلیکوپتر می‌تواند فاجعه بار باشد، آنچنان دشوار نیست. اگر پروانه‌ها به طور ناگهانی و شدید با یک موج ناگهانی شروع به حرکت کنند، می‌تواند بسیار خطرناک باشد. در عوض، هلیکوپتر می‌تواند با یک استارت نرم، به پروانه‌ها اجازه دهد تا به آرامی شروع به کار کنند. از دیگر کاربردهای سافت استارتر، استفاده در: کمپرسور، میکسر، سنگ شکن، آسیاب، سانتریفیوژ و … می‌باشد.
مزیت استفاده از سافت استارتر
پس از همه توضیحات گفته شده، به این نتیجه می‌رسیم که استفاده از سافت استارتر به معنای سرمایه گذاری پول بیشتر است. در حالی که نصب این قطعه به خود موتور بستگی دارد، اما ارزش این کار بسیار بالاست. اگر می‌پرسید چرا؟ ما در ادامه به شما می‌گوییم که با خرید و نصب یک سافت استارتر، از چه مزایایی بهره‌مند خواهید بود.
1- کاهش مصرف انرژی
کاهش مصرف انرژی مورد نیاز ماشین‌آلات شما، همیشه یک هدف ایده آل برای شما محسوب می‌شود. با استارترهای معمولی، موتور دستگاه شما بلافاصله شروع به مصرف حداکثری انرژی می‌کند و این رفتار، برای کارکرد تمام مدت موتور، به صرفه نیست. برای کاهش مصرف انرژی در دستگاه، یک استارتر نرم به شما کمک قابل توجهی خواهد کرد.
2- کاهش خطر افزایش قدرت
در سیستم‌هایی که از حداکثر ولتاژ برای راه‌اندازی موتور‌ها استفاده می‌شود، همیشه این احتمال وجود دارد که مدارها بیش از حد بارگذاری شوند و موتور شما با افزایش برق مواجه گردد. به همین دلیل استفاده از یک سافت استارتر، اقدامی محافظتی عالی در برابر نوسانات برق به‌شمار می‌رود. به جای اینکه تمام برق به یکباره وارد مدارها شود، ولتاژ به شکل تدریجی افزایش می‌یابد و خطرات ناشی از انرژی زیاد، کاهش می‌یابد.
شما می‌توانید برای خرید تابلو و جعبه برق سافت استارتر و دیگر تجهیزات برق صنعتی مورد نیاز خود، به صورت اینترنتی از سایت الکتروکارن خریداری کنید.
3- زمان شتاب قابل تنظیم
تمامی سافت استارترها از قابلیت “زمان شتاب قابل تنظیم” برخوردار نیستند. زمان شتاب قابل تنظیم یک مزیت ارزشمندی است که با استفاده از آن می‌توانید انتخاب کنید که موتور یا دستگاه شما برای روشن شدن، چه مدت زمانی را صرف کند.
اگر می‌دانید که موتور یا دستگاه شما مستعد افزایش برق است یا قدیمی و فرسوده شده است، می‌توانید بر روی آن سافت استارتری که از “زمان شتاب قابل تنظیم” برخوردار است نصب کنید، تا بتوانید آن را برای روشن شدن، طوری که می‌دانید به دستگاه آسیب نمی‌رسد تنظیم کنید.
از طرف دیگر، اگر می‌دانید دستگاه شما محکم و قابل اعتماد است، می‌توانید زمان کوتاه تری را برای روشن شدن دستگاه، تنظیم کنید. در هر صورت این انعطاف پذیری و شخصی سازی، یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود.
4- کاهش خطر گرمای بیش از حد
انرژی زیادی که وارد یک دسنگاه می‌شود تا بتواند شروع به راه‌اندازی آن کند، می‌تواند باعث گرم شدن بیش از حد موتور گردد. این گرمای بیش از حد می‌تواند بی‌ضرر باشد، اما، همچنان می‌تواند منجر به خاموش شدن موقت موتور و یا حتی باعث آسیب دائمی به موتور شود.
ناگفته نماند که یک شروع نرم، شامل انفجار اولیه قدرت نمی‌شود و بجای آن، یک موج ملایم الکتریسیته به موتور وارد می‌گردد، تا از خطر گرم شدن بیش از حد موتور جلوگیری کند.
5- طول عمر طولانی
تضمین چیزی مانند طول عمر یک دستگاه غیرممکن است. آسیب هر چیزی می‌تواند در هر زمانی رخ دهد. با این حال، با اضافه کردن یک استارتر نرم به دستگاه خود، می‌توانید عمر مفید آن را افزایش دهید، چراکه شما با اینکار، خطر بسیاری از حوادث و سوانحی را که می‌تواند عمر مفید دستگاهتان را از بین